Với quan điểm, mục tiêu: “Lực lượng dự trữ quốc gia vừa là công cụ của nhà nước, vừa là tiềm lực tài chính nhằm sẵn sàng, chủ động đáp ứng yêu cầu cấp bách về phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, hỏa hoạn, dịch bệnh; đảm bảo quốc phòng an ninh, đảm bảo an sinh xã hội và thực hiện các nhiệm vụ khác được Thủ tướng Chính phủ giao”.
Triển khai nhiệm vụ được Thủ tướng Chính phủ giao, từ đầu năm 2018 đến nay (tính đến ngày 10/6/2016), các bộ, ngành quản lý hàng dự trữ quốc gia đã triển khai xuất cấp hàng DTQG cho các địa phương để cứu đói, hỗ trợ dịp Tết Nguyên đán, hỗ trợ học sinh tại các vùng có điều kiện kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn, hỗ trợ các dự án trồng rừng, cứu đói thời kỳ giáp hạt, vùng bị lũ lụt, mất mùa và phòng trừ, khống chế dịch bệnh; tổng giá trị hàng đã xuất cấp khoảng 640 tỷ đồng; cụ thể: Bộ Tài chính đã xuất cấp khoảng 56.000 tấn gạo trị giá khoảng 530 tỷ đồng để cứu trợ Tết Nguyên đán, hỗ trợ thời kỳ giáp hạt, hỗ trợ lũ lụt và mất mùa; hỗ trợ học sinh năm học 2017-2018 và hỗ trợ công tác trồng rừng. Xuất cấp các mặt hàng vật tư, thiết bị như máy bơm chữa cháy, máy phát điện trị giá hàng tỷ đồng để hỗ trợ các địa phương phòng chống thiên tai, cứu hộ, cứu nạn. Bộ NN&PTNT đã xuất cấp các mặt hàng tổng trị giá khoảng 110 tỷ đồng; trong đó khoảng gần 3.000 tấn hạt giống cây trồng các loại, khoảng 500.000 liều vắc xin các loại, trên 5.000 lít thuốc sát trùng gia súc các loại và khoảng 600 tấn thuốc sát trùng Chlorine các loại để hỗ trợ nhân dân phòng chống dịch bệnh, khôi phục sản xuất nông nghiệp. Ngoài ra, hiện nay Tổng cục DTNN đang triển khai xuất cấp 5.000 tấn gạo là quà tặng của Đảng và Nhà nước Việt Nam cho nhân dân Cu Ba, đây cũng là nhiệm vụ quan trọng được giao, thể hiện sự tin tưởng của Đảng, Nhà nước đối với ngành DTQG.
Những kết quả đạt được trên là nhờ sự quan tâm chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính; sự phối hợp, tạo điều kiện của các bộ, ngành các địa phương trong việc triển khai xuất cấp hàng DTQG. Hàng DTQG xuất cấp cho các địa phương luôn đảm bảo chất lượng, phân bổ đúng đối tượng; vận chuyển kịp thời đến các địa phương được cứu trợ, hỗ trợ; giúp nhân dân vượt qua khó khăn, khôi phục sản xuất nông nghiệp, ổn định cuộc sống.
Hiệu quả của công tác xuất cấp hàng DTQG
Việc xuất cấp hỗ trợ hàng DTQG cho nhân dân các địa phương là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên của ngành DTQG, hiệu quả được thể hiện trên nhiều mặt của đời sống kinh tế-xã hội
Trước hết, việc hỗ trợ gạo, hạt giống cây trồng, các mặt hàng vật tư nông nghiệp DTQG cho nhân dân trong dịp Tết nguyên đán, thời điểm giáp hạt, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh là việc làm hết sức cần thiết, đậm chất nhân văn thể hiện tinh thần “tương thân tương ái” sẻ chia của Chính phủ, động viên nhân dân vượt qua khó khăn, ổn định đời sống phát triển sản xuất; góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Đối với việc hỗ trợ cho học sinh tại các trường ở khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn đã giúp các em có lương thực đủ ăn trong thời gian theo học, đây là nhân tố quan trọng làm cho số lượng học sinh theo học ngày càng tăng (mỗi năm tăng thêm trên 50.000 học sinh), góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại chỗ cho địa phương. Việc hỗ trợ nhân dân trong công tác trồng rừng đã góp phần nâng độ che phủ rừng, phát huy chức năng phòng hộ rừng đầu nguồn, duy trì được nguồn nước phục vụ sinh hoạt và từng bước cải thiện môi trường sinh thái, thay đổi môi trường sống có lợi cho người dân. Thông qua việc hỗ trợ vật tư, thiết bị cứu hộ, cứu nạn, các địa phương đã có thêm nguồn lực để chủ động hơn trong công tác phòng chống, khắc phục hậu quả thiên tai một cách hiệu quả, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân.
Có thể nói, việc xuất cấp, sử dụng hiệu quả nguồn lực DTQG đã tạo ra được niềm tin trong nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước và Chính phủ, góp phần vào việc đảm bảo ổn định kinh tế - xã hội của đất nước
Khó khăn, thách thức trong quá trình thực hiện nhiệm vụ
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ xuất cấp hàng DTQG, bên cạnh những thuận lợi, ngành DTQG còn gặp không ít khó khăn, thách thức;
Khó khăn đầu tiên là chỉ tiêu kế hoạch và dự toán năm 2018 được giao còn thấp, vốn bố trí để mua tăng các mặt hàng chiến lược, thiết yếu như lương thực, hàng phục vụ sản xuất nông nghiệp và hàng phục vụ an ninh, quốc phòng còn hạn chế; chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đặt ra. Đặc biệt, trong thời gian vừa qua, giá lương thực trên thị trường biến động tăng mạnh, lượng hàng hóa mua bổ sung theo dự toán được giao còn thấp, chỉ đủ đáp ứng yêu cầu xuất cấp thường xuyên của ngành.
Khó khăn thứ hai đó là lượng tồn kho một số mặt hàng như lương thực, hạt giống cây trồng, thuốc y tế còn mỏng hoặc không còn tồn kho. Các mặt hàng vật tư, thiết bị, hàng an ninh, quốc phòng là các mặt hàng đặc thù, tuân theo các Tiêu chuẩn kỹ thuật DTQG, phải nhập khẩu hoặc sản xuất mới sau khi ký hợp đồng nên quá trình mua sắm hàng hóa kéo dài. Vì vậy, lượng hàng hóa nhập kho còn hạn chế, chưa kịp thời đáp ứng yêu cầu xuất cấp ngay, nhất là khi thiên tai, bão lụt, dịch bệnh xảy ra trên diện rộng.
Một khó khăn nữa đó là NSNN hàng năm bố trí cho đầu tư xây dựng còn thấp, chưa đáp ứng được yêu cầu xây dựng đồng bộ hệ thống kho bảo quản hàng DTQG theo quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Do đó công tác xuất cấp hàng DTQG còn chưa đáp ứng kịp thời theo phương trâm “4 tại chỗ”, còn tình trạng phải xuất hàng từ địa phương này sang các địa phương khác, gây chậm chễ trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Một số giải pháp quan trọng cần tập trung thực hiện những tháng cuối năm 2018
Phát huy những kết quả đã đạt được, trong 6 tháng cuối năm 2018, ngành DTQG cần tiếp tục nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp trọng tâm để hoàn thành nhiệm vụ được giao.
Trước hết, cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn thi hành Luật Dự trữ quốc gia; xây dựng và ban hành định mức, tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia và quản lý chất lượng hàng DTQG làm cơ sở cho việc quản lý, điều hành DTQG.
Tập trung chỉ đạo các đơn vị khẩn trương triển khai thực hiện kế hoạch năm 2018 theo đúng quy định, đảm bảo hoàn thành chỉ tiêu được giao, tiết kiệm ngân sách nhà nước; chuẩn bị tốt mọi nguồn lực về hàng hóa, kho tàng, phương tiện vật chất để có thể triển khai ngay việc xuất cấp hàng DTQG cho nhân dân các địa phương khi có quyết định của cấp có thẩm quyền.
Các cơ quan, đơn vị cần chủ động, kịp thời phối hợp với các cấp chính quyền địa phương để thực hiện tốt nhiệm vụ xuất cấp hàng DTQG; tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra giám sát việc xuất cấp, phân phối hàng dự trữ quốc gia, bảo đảm nguồn lực DTQG được sử dụng hiệu quả, đúng đối tượng.
Để triển khai được những nhiệm vụ nói trên, cán bộ ngành DTQG cần tiếp tục nỗ lực, đồng lòng để phát huy những thành tích, kết quả đã đạt được, khắc phục những hạn chế, yếu kém còn tồn tại, hoàn thành được những mục tiêu, nhiệm vụ đề ra trong năm 2018.
Đỗ Việt Đức - Tổng Cục trưởng Tổng cục DTNN